Bitkiler büyüme ve beslenmeleri için, birincil besin elementleri olan;
- Azot
- Fosfor
- Potasyum
İkincil besin elementleri olan;
- Kalsiyum
- Magnezyum
- Sülfur
Mikro besin elementleri olan;
- Klor
- Bakır
- Çinko
- Demir
- Bor
- Manganez
- Molibden elementlerine ihtiyaç duyar.
Bu elementlerin, bitki bünyesinde inorganik olarak katı, sıvı veya granül halde bulundurulmasını sağlayan kimyasallara kimyasal gübre veya inorganik gübre denilir.
Kimyasal Gübreler Nerelerde Kullanılır?
Kimyasal gübreler azot, fosfor ve potasyum bakımından fakir topraklarda yetiştirilen tüm bitkilerde ve her dönemde kullanılabilir.
Kimyasal Gübreler Ne Zaman Kullanılır?
Kimyasal gübrelerin atılma zamanları coğrafi bölgenin iklimine, toprağın türüne , bitkinin cinsine ve gübrenin içeriğine göre farklılıklar gösterir.
Burada önemli olan bitkinin ihtiyaç duyduğu besini, ihtiyacı olduğu zaman doğru şekilde uygulamaktır.
Kimyasal gübrenin tamamı bitkilere bazen ekim veya dikim zamanı verilirken; bazende bu miktar bitkinin gelişim evrelerine göre farklı zaman aralıklarında verilmektedir.
Gübrenin bitkiye çok erken yada çok geç atılması durumunda, fayda ciddi oranda azalacaktır.
Bu konuyla ilgili olarak detaylı bilgiye, Gübre ne zaman verilir yazımızdan ulaşabilirsiniz.
Kimyasal Gübre ve Organik Gübre Arasındaki Farklar Nelerdir?
Özellikler / Gübre Türü | Kimyasal Gübre | Organik Gübre |
---|---|---|
Örnek | Azot,fosfor,potasyum ve benzerleri. | Organik madde, mikroorganizma ve benzeri. |
Avantaj | Kimyasal gübreler, mahsuller için gerekli olan üç temel besin açısından (Azot,Fosfat,Potasyum )eşit derecede zengindir ve durum talep ederse her zaman bitkilere anında besin sağlamaya hazırdır. | Toprağa doğal besinler ekler, toprağın organik maddesini arttırır, toprak yapısını ve eğimini iyileştirir, su tutma kapasitesini artırır, toprak kabuklanma sorunlarını azaltır, rüzgar ve sudan erozyonu azaltır, Besinlerin yavaş ve tutarlı bir şekilde salınmasını sağlar. |
Dezavantajları | Bazı kimyasal gübreler yüksek asit içeriğine sahiptir. Cildi yakma yeteneğine sahiptirler. Toprak verimliliğini değiştirir. | Yavaş salım yeteneğine sahip; Organik gübrelerde besin maddelerinin dağılımı eşit değildir. |
Üretim Hızı | Çabuk ve hızlı üretilir | Yavaş üretilir, üretim süresi zaman alır. |
İçeriği | Kimyasal gübreler sentetik malzemeden imal edilmiştir | Organik gübreler, canlı organizma içeren hayvan ve bitki atıklarından üretilir. |
Hazırlanış | Yapay olarak hazırlanmıştır. | Doğal olarak hazırlanmıştır. |
Besin içerikleri | Kimyasal gübre, bitkilerin ihtiyaç duyduğu üç temel besin maddesi olan fosfor,azot ve potasyumun eşit dağılımına sahiptir. | Bitkilerin ihtiyaç duyduğu temel besin maddeleri olan fosfor, azot ve potasyumun eşit olmayan dağılımına sahiptir. |
Maliyet | Bitkilerin ihtiyaç duyduğu besin maddesini karşılama oranına göre; kullanılacak gübre miktarı hesaplandığında, kimysal gübre ucuzdur. | Bitkilerin ihtiyaç duyduğu besin maddesini karşılama oranına göre; kullanılacak gübre miktarı hesaplandığında, organik gübre pahallıdır. |
Kimyasal Gübreler Nasıl Atılır?
Kimyasal gübreler temel olarak üstten ve topraktan olmak üzere iki ana yöntem ile bitkiye verilir. Bu uygulama şekilleriyle ilgili bilgiye Gübreleme nedir, Nasıl yapılır yazımızdan ulaşabilirsiniz.
Kimyasal Gübre Çeşitleri
Bu konuyla ilgili bilgiye Gübre çeşitleri bölümümüz içindeki İnorganik gübreler konu başlığından ulaşabilirsiniz.
Kimyasal Gübreler Ne İşe Yarar?
Bu konuyla ilgili detaylı bilgiye Gübre nedir bölümü içindeki Gübre ne işe yarar bölümümüzden ulaşabilirsiniz.
Kimyasal Gübrelerin Hammaddesi Nedir?
Tüm canlı organizmalar gibi bitkiler de hücrelerden oluşur. Bu hücreler içinde büyüme ve üremeden sorumlu çok sayıda metabolik kimyasal reaksiyon meydana gelir. Bitkiler hayvanlar gibi yiyecek yemediğinden, bu metabolik reaksiyonlar için gerekli olan temel kimyasalları sağlamak için topraktaki besin maddelerine bağımlıdırlar. Toprakta sınırlı miktarda bulunan bu bileşenlerin zaman içinde sayı ve miktarında meydana gelen eksilmeler, bitkilerin kalite ve veriminde de bir azalmaya neden olur.
Gübreler, bitkilerin topraklardan aldıkları bu kimyasal bileşenlerin yerini alır. Bununla birlikte, toprağın büyüme potansiyelini geliştirmek için tasarlanmış olup, doğal topraktan daha iyi bir büyüme ortamı yaratabilir.
Etkili bir gübre için gerekli olan temel besinleri sağlamak için birçok farklı madde kullanılır. Tipik olarak, gübreler azot, fosfor ve potasyum gibi bileşiklerinden oluşur. Bunun haricinde kimyasal gübreler, bitkilerin büyümesini artıran diğer elementleride içerirler.
Kimyevi bir gübrenin ana hammaddeleri, doğalgaz, fosfat kayası ve potas tuzudur. Bu ana maddelere ilave girdi olarak amonyak, nitrik asit, üre, sülfürik asit, fosforik asit ve amonyum sülfat gibi bileşiklerin eklenmesi sonucu oluşan gübre katı veya sıvı halde kullanılabilir.
Dekara Ne Kadar Kimyasal Gübre Atılır?
Yapılacak olan toprak analizi sonuçlarına göre gübre çeşit ve miktar kullanımlarını yapmanızı hatırlatmak isteriz.
Yapılan toprak analiz raporlarına göre saf madde olarak tavsiye edilen azot, fosfor ve potasyum miktarlarını; kullanılacak gübre çeşitlerine göre çevirmek için aşağıdaki kat sayılar kullanılabilir.
Azotlu Gübre Hesabı
Toprak analiz raporunda analiz sonuçları saf madde azot olarak verilmiş ise hangi gübrenin ne kadar uygulanacağı, kullanılacak gübreye göre hesaplanmalıdır. Aşağıda kullanılacak azotlu gübre çeşidine göre çevirme katsayıları ve örnek olarak nasıl hesaplanacağı verilmiştir.
İlgili Ürünler
- Amonyum Sülfat (AS, %21 Azot) gübresine çevirmek için 5,0 ile çarpılır.
- Kalsiyum Amonyum Nitrat ( CAN, % 26 Azot) gübresine çevirmek için 4,0 ile çarpılır.
- Amonyum Nitrat(AN, %33 Azot) gübresine çevirmek için 3,0 ile çarpılır.
- Üre (%46 Azot) gübresine çevirmek için 2,2 ile çarpılır.
- Diamonyum Fosfat(DAP, % 18 Azot- % 46 Fosfor) gübresine çevirmek için 5,5 ile çarpılır.
- Potasyum Nitrat ( KNO3, %44 Azot-%13 Fosfor) gübresine çevirmek için 7,7 ile çarpılır.
Örnek Azotlu Gübre Hesabı: Eğer azotlu gübre olarak Amonyum Sülfat (AS,%21 Azot) kullanılacak ise;
Kullanılacak Azotlu Gübre miktarı = Analiz ile bulunan organik Madde Değeri x 5
Raporda verilmesi gerekli azot miktarı saf madde olarak 9 kg ise;
Kullanılacak Amonyum Sülfat Gübre miktarı = 9 x 5 = 45 kg Amonyum Sülfat (AS, %21 Azot) / 1 dekar (1 dönüm)araziye verilmelidir.
Fosforlu Gübre Hesabı
Toprak analiz raporunda analiz sonuçları saf madde fosfor olarak verilmiş ise hangi gübrenin ne kadar uygulanacağı, kullanılacak gübreye göre hesaplanmalıdır. Aşağıda kullanılacak fosforlu gübre çeşidine göre çevirme katsayıları verilmiştir.
- Triple Süper Fosfat (%42) gübresine çevirmek için 2,3 ile çarpılır.
- Diamonyum fosfat (DAP) ( % 18- %46) gübresine çevirmek için 2.2 ile çarpılır.
Örnek Fosforlu Gübre Hesabı: Toprak analiz raporunda fosfor analiz sonuçları saf madde olarak verilmiş ise hangi gübrenin ne kadar uygulanacağı, kullanılacak gübreye göre hesaplanmalıdır. Eğer fosforlu gübre olarak TSP (TripleSüperfosfat ) kullanılacak ise;
Kullanılacak TSP Gübresi miktarı = Analiz ile bulunan fosfor(P2O5) değeri x 2,3
Toprak Analiz Raporunda verilmesi gerekli fosfor miktarı saf madde olarak 8 kg ise;
Kullanılacak TSP Gübre miktarı = 8 x 2,3 = 18,4 kg TSP/ 1 dekar (1 dönüm) araziye verilmelidir.
Potasyumlu Gübre Hesabı
Toprak analiz raporunda analiz sonuçları saf madde potasyum olarak verilmiş ise hangi gübrenin ne kadar uygulanacağı, kullanılacak gübreye göre hesaplanmalıdır. Aşağıda kullanılacak gübre çeşidine göre çevirme katsayıları verilmiştir.
- Potasyum Nitrat (%44-%13) gübresine çevirmek için 2,3 ile çarpılır.
- Potasyum Sülfat (%50) gübresine çevirmek için 2,0 ile çarpılır.
- Potasyum Klorür (%60) gübresine çevirmek için 1,7 ile çarpılır.
Örnek Potasyumlu Gübre Hesabı: Eğer potasyumlu gübre olarak Potasyum Sülfat kullanılacak ise;
Kullanılacak Potasyum Sülfat Gübresi miktarı= Analiz ile bulunan potasyum(K2O) değeri x 2,0
Raporda verilmesi gerekli potasyum miktarı saf madde olarak 7 kg ise;
Kullanılacak Potasyum Sülfatlı Gübre miktarı= 7 x 2,0 = 14 kg Potasyum Sülfat/ 1 dekar(1 dönüm) araziye verilmelidir.
Ülkemizde Kullanılan Kimyasal Gübreler
Dünya geneli tarımsal arazilerde yıllık yaklaşık olarak 185 milyon ton gübre tüketimi yapılmaktadır. Ülkemizde ise bu rakam yıllık yaklaşık 6,5 milyon ton seviyelerindedir. Var olan bu tüketimin büyük bir kısmı ülkemizde üretilirken, diğer kısmı ise farklı ülkelerden ithal edilmektedir.
Ülkemizde kullanılan kimyasal gübrelerin çeşitlerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
- Amonyum Sülfat (AS,%21)
- Kalsiyum Amonyum Nitrat (CAN %26)
- Amonyum Nitrat (%33 N)
- Üre (%46)
- Triple Süper Fosfat (Tsp)
- Diamonyum Fosfat (Dap)
- Üre Amonyum Nitrat
- CAN(%21N)
- Potasyum Sülfat (%50)
- Potasyum Klorür (%60)
- Potasyum Nitrat (%44-%13)
- Kompoze gübreler.
Kompoze gübreler kimyasal gübreleri içinde, en çok çeşit içeriğine sahiptir. Bu çeşitlerden bazılarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.