2015/16 üretim sezonunda dünya toplam turunçgil üretimi içerisinde, limon üretimi 6,9 milyon ton ile %8 dolayında bir paya sahiptir. Aynı sezonda dünya limon üretimi bir önceki pazarlama yılına göre %6 oranında azalmıştır. Bu sezonda %34’lük üretim payı ile Meksika üretici ülkeler içerisinde ilk sırada yer alırken Meksika’yı sırasıyla Arjantin, AB ülkeleri, ABD ve Türkiye izlemektedir. Türkiye üretimde beşinci sırada yer almaktadır.
Dünya Limon Üretiminde Önemli Ülkeler (%) (2015/2016)
2015/2016 üretim sezonunda dünya limon üretiminde 2,4 milyon ton ile birinci sırada yer alan Meksika’nın bir önceki sezona göre üretiminin %2 oranında arttığı görülmektedir. Üretimdeki artışa rağmen, ithalat bir önceki sezona göre %50 oranında artarken ihracat %9 oranında artmıştır.
2015/2016 üretim sezonunda dünya limon üretiminde 1,4 milyon ton üretim miktarı ile ikinci sırada yer alan Arjantin’in bir önceki sezona göre üretimini %7 oranında azalttığı görülmektedir. Üretimdeki azalmaya rağmen ihracat %51 oranında artmıştır.
Aynı sezonda, 1,3 milyon ton üretim miktarı ile üçüncü sırada yer alan AB ülkelerinin önceki sezona göre üretimini %21 oranında azaltırken, ithalatını %40 oranında artırdığı görülmektedir.
Dünya Limon İhracatında Önemli Ülkeler (%) (2015/2016)
2015/16 üretim sezonunda, dünya limon ihracatı 1 milyon 822 bin ton olarak gerçekleşmiş olup bir önceki sezona göre %6 oranında artış göstermiştir. Aynı sezonda,Meksika dünya limon ihracatının %36’sını karşılayarak ihracatta ilk sırada yer alırken, Türkiye %24 ihracat payı ile ikinci, Arjantin üçüncü (%15), Güney Afrika ise dördüncü (%13) sırada yer almaktadır.
Dünya Limon İthalatında Önemli Ülkeler (%) (2015/2016)
2015/2016 pazarlama yılında dünya limon ithalatı 1 milyon 812 bin ton olarak gerçekleşmiş olup bir önceki sezona göre %13 oranında artmıştır. İthalatta en önemli paya sahip olan ülke 615 bin ton ile (%34) ABD olmuştur. ABD’yi sırasıyla AB, Rusya ve Suudi Arabistan takip etmektedir.
2015/2016 üretim yılında dünya limon kullanımı bir önceki sezona göre %3 oranında azalırken,taze iç tüketimin %1 oranında arttığı görülmektedir.
Limon üretimi bakımından elverişli ekolojilere sahip olan ülkeler içerisinde potansiyel ve avantajlar bakımından mevcut durumu en iyi ülke Türkiye’dir. Çünkü ürün kalitesi gayet yüksek olan ülkenin, sahip olduğu kütdiken çeşidinin hem kalite hem de muhafaza ve yola dayanım bakımından dünyadaki limon çeşitleri ile kıyaslandığında eşi benzerinin olmaması sebebiyle ilerleyen yıllarda da uluslararası platformda ağırlığını arttırarak korumaya devam edeceği düşünülmektedir.
Dünyada turunçgil meyvelerinde artan çekirdeksizlik taleplerinin limon türünde de arzulanır hale geldiği, bazı küresel fidan şirketlerinin çekirdeksiz limon çeşitlerinin ticarete girişine yönelik hazırlık yaptığı günümüzde, kütdiken çeşidinin bütün olumlu özelliklerine sahip çekirdeksiz çeşitlere sahip olan Türkiye’nin yakın gelecekte bu çeşitlerin üretime girmesiyle birlikte ihracatta da önemli bir yere gelmesi beklenmektedir.
Dünyada Limon Tahmini
2016/17 üretim sezonu USDA tahminlerine göre, 7,2 milyon ton olarak gerçekleşen dünya limon üretiminin önceki sezona göre %4 oranında arttığı düşünülmektedir. İşlemeye ayrılan üretim miktarında da taze tüketimde de %3 oranında artış olacağı tahmin edilmektedir. Güney Afrika ve Türkiye’den yapılan ihracatın artmasıyla birlikte limon ticaretinde artış olduğu düşünülmektedir.
Ülkeler bazında bakıldığında aynı üretim sezonunda %33’lük üretim payı ile Meksika’nın dünya limon üretiminde ilk sırada yer alması beklenirken Meksika’yı sırasıyla, AB ülkeleri (%21), Arjantin (%18), ve ABD’nin (%10) izlediği tahmin edilmektedir. Türkiye %10 üretim payı ile dünya limon üretiminde beşinci sırada yer almaktadır. Arjantin’in bir önceki sezona göre üretim miktarında %6 oranında azalma görülürken, AB ülkelerinde olumlu hava koşullarına bağlı %20 oranında artış olduğu tahmin edilmektedir.
2016/17 üretim sezonu USDA tahminlerine göre, Meksika dünya limon ihracatının %36’sını karşılayarak ihracatta ilk sırada yer alırken, Türkiye %26 ihracat payı ile ikinci, Güney Afrika üçüncü (%14), Arjantin ise dördüncü (%12) sırada yer almaktadır. Bir önceki sezona göre dünya limon ihracatının %4 oranında arttığı tahmin edilmektedir.
2016/2017 USDA tahminlerine göre, bu sezonda gerçekleştiği düşünülen 1 milyon 805 bin tonluk limon ithalatı geçen sezona göre ciddi bir farklılık göstermemektedir. İthalatın %38’inin ABD, %25’inin AB ülkeleri ve %12’sinin Rusya tarafından karşılandığı tahmin edilmektedir.
2016/2017 yılında taze iç tüketimin bir önceki sezona göre %3 oranında artarak 5,1 milyon ton olarak gerçekleştiği tahmin edilmektedir.
Türkiye'de Durum
Türkiye, 2016 yılında yaklaşık 4,3 milyon ton turunçgil üretimi gerçekleştirmekle birlikte; üretimin neredeyse tamamı Ege ve Akdeniz Bölgeleri’nden sağlanmaktadır. Adana, Mersin, Hatay ve Osmaniye illerinde turunçgil üretiminin yoğunlaştığı görülmektedir. Türkiye toplam turunçgil üretiminin en önemli kısmını oluşturan Akdeniz Bölgesi’nde (%88) yine Türkiye toplam portakal üretiminin %36’sı, mandalina üretiminin %27’si, limon üretiminin %19’u ve greyfurt üretiminin %6’sı gerçekleştirilmektedir.
Türkiye’de 2015 ve 2016 yılları itibari ile toplam ağaç sayısında görülen artışa bağlı olarak turunçgil üretiminde de artış görülmüştür.
İlgili Ürünler
2016 yılı için toplam turunçgil üretimi içerisinde en fazla üretimi yapılan tür portakaldır (%43), portakalı sırasıyla mandalina (%31), limon (%20) ve greyfurt (%6) takip etmektedir.
2015 yılına göre toplam turunçgil üretimi %8 oranında artış gösterirken, sadece mandalinanın King çeşidinde %7 oranında azalma gerçekleşmiştir. 2015 sezonuna göre en fazla artış (%16) mandalina üretiminde olmuştur.
Türkiye’nin turunçgil üretimi son on yılda %44’lük artışla yaklaşık 4,29 milyon ton seviyesine ulaşmıştır. 2007 yılında toplam turunçgil üretim alanı 111 bin hektar iken, %23 artışla 2016 yılında 135 bin hektar alana çıkmıştır. Son 10 yıllık dönemdeki artışının nedeni üretim alanlarının artışının yanı sıra ağaç başına verim artışından kaynaklanmaktadır. Ancak bu artışın üretim periyodunu uzatmaya dönük olarak yapılması önem arz etmektedir.
Türkiye’de Limon Durumu
Türkiye’de son birkaç yıldır limon fiyatlarının beklentilerin üzerinde olması nedeniyle turunçgil üretiminin gerçekleştirildiği bölgelerde bahçe tesisinde öncelikle tercih edilen tür limon olmuştur. Ancak yeni bahçe tesisinde daha sık dikim aralığının tercih edilmesi nedeniyle üretim alanlarında önümüzdeki 5 yıl içerisinde yaklaşık %1’lik bir azalış gerçekleşeceği öngörülmektedir.
Türkiye’nin limon üretimi, portakal ve mandalinaya kıyasla ticari anlamda daha uzun bir periyodu kapsamaktadır. En büyük avantaj ağırlıklı olarak üretilen Kütdiken çeşidinin sahip olduğu üstün kalite ve yaklaşık 9 aya varan muhafaza edilebilme özelliğidir. Ayrıca yeni geliştirilen çekirdeksiz limon çeşitlerinin uluslararası anlamda sahip olduğu yüksek potansiyel de limonculuğun kırılgan yapısını daha güvenli bir yapıya dönüştürme olasılığını kuvvetlendirmektedir.
Türkiye’de 2015/2016 üretim sezonunda 750 bin 550 ton limon üretimi gerçekleşmiş olup, üretimin %92’sini Akdeniz, %7’sini Ege Bölgesi karşılamaktadır. Üretimde bir önceki sezona göre %3 oranında artış görülmektedir. İllerin limon üretimlerine bakıldığında ise aynı sezonda %60 üretim payı ile Mersin’in Türkiye limon üretiminde ilk sırada yer aldığı görülmektedir. Mersin’i Adana (%18) ve Antalya (%10) illeri izlemektedir.
Türkiye’nin 2016 yılında toplam limon ihracatı 448 bin 781 ton olarak gerçekleşmiş, %24 ihracat payı ile en fazla limon ihracatı Rusya Federasyonu’na yapılmıştır. Irak (%17) ve Suudi Arabistan (%13) en fazla limon ihraç edilen ülkeler arasında yer almaktadır.
Limon ithalatı ise 3 bin 82 ton olarak gerçekleşmiş olup, %56’sı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nden, %16’sı Rusya Federasyonu’ndan, %12’si Brezilya’dan, sağlanmıştır.
2015/2016 üretim sezonunda Türkiye’nin toplam limon tüketiminin geçen sezona göre %29, toplam limon kullanımının ise bir önceki sezona göre %4 oranında arttığı görülmektedir. İhracatta önceki sezona göre %12 oranında azalma gözlenirken, 3 bin ton olarak gerçekleşen ithalatta önemli bir artış görülmektedir.
TÜİK verilerine göre limon üretici fiyatları, 2013 yılında 0,72 TL/Kg, 2014 yılında 0,91 TL/Kg, 2015 yılında 1,08 TL/Kg, 2016 yılında 1,39 TL/Kg ve 2017 yılında 1,39 TL/Kg olarak gerçekleşmiş olup, yıllara göre limon üretici fiyatlarının artış eğiliminde olduğu söylenebilmektedir.
Türkiye’de Limon Tahmin
2016/2017 üretim sezonunda 851 bin ton üretiminin yapıldığı tahmin edilen limonun önceki sezona göre üretiminin %13 oranında arttığı tahmin edilmektedir. 4 bin ton olarak gerçekleştiği düşünülen ithalatın önceki sezona göre %27, ihracatın ise %25 oranında arttığı tahmin edilmektedir. Aynı sezonda 362 bin ton olması beklenen toplam limon tüketiminin önceki sezona göre önemli bir artış göstermediği tahmin edilmektedir.
Limonda yıllar itibarıyla yeterlilik düzeyleri incelendiğinde %100’ün üzerinde gerçekleştiği görülmektedir. Son yıllarda üretim alanlarında önemli artış yaşanmaktadır. Yeni plantasyonların üretimine başlamasıyla birlikte üretim miktarında da önemli artışlar yaşanacağı beklenmektedir. Limon üretim alanlarındaki artışın en önemli nedeni ihracat potansiyelinin yüksek olmasından kaynaklanmaktadır. Çünkü Türkiye’de üretilen limonlarda ürün kalitesi yüksek, kalite ve muhafaza koşulları oldukça iyi ve doğal depolama imkanı bulunmaktadır. Son dönemlerde yapılan Ar-Ge çalışmaları sonucunda yeni geliştirilen çeşitlerin dünya piyasasında yoğun ilgi görmesi ihracat şansını da artıracaktır.
Türkiye’de 2017 yılında 270.734 da alanda 765.187 ton, 2018 yılında 272.347 da alanda 776.941 ton limon üretimi gerçekleşeceği öngörülmektedir.
Kaynaklar
Serkan SEZEN